5. ÜNİTE İKİNCİ
DÜNYA SAVAŞI SÜRECİNDE TÜRKİYE VE DÜNYA
II. Dünya Savaşı: Almanya’nın 1939’da Polonya’yı
işgal etmesiyle başlamış ve Japonya’nın 1945 yılında savaştan çekilmesiyle sona
ermiştir. Mihver ve Müttefik Devletleri arasında yaşanan II. Dünya Savaşı, 6
yıl sürmüştür. Avrupa kıtasında başlayan savaş daha sonra Kuzey Afrika’ya ve
Büyük Okyanus’a yayılmıştır. Bu Savaştan özellikle ABD ve SSCB güçlü
çıkmışlardır. Bu Savaşta Milyonlarca insan hayatını kaybetmiş ve ilk kez atom
bombası kullanılmıştır.
II.Dünya Savaşı’nın
Nedenleri :
a-) I. Dünya
Savaşı sonrasındaki barış antlaşmalarının adaletsiz ve ağır oluşu (Özellikle
Versay’ın).
b-) 1929 Ekonomik
Bunalımı’nın kötü etkilerinin saldırgan yönetimlerin iş başına gelmesine sebep
olması.
c-) Milletler
Cemiyeti’nin sorunları çözmekte yetersiz oluşu; Fransız ve İngiliz çıkarlarını
gözetmesi.
d-) I. Dünya
Savaşı sonrası hayal kırıklığına uğrayan İtalya’nın Akdeniz’deki yayılmacı
emelleri.
e-) Japonya’nın
Uzakdoğu ve Pasifik ile ilgili emelleri.
f-) SSCB’nin
komünizmi tüm dünyaya yaymak istemesi; ayrıca İngiltere ile Fransa’nın
komünizme karşı gelebileceğine inandığı Faşizm ve Nazizm’e engel olmaması.
ÜLKELER ARASI GRUPLAŞMALAR:
·
Mihver Devletler : Almanya, İtalya,
Japonya
·
Müttefik Devletler : İngiltere,
Fransa, SSCB, ABD
II.DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDEKİ
GELİŞMELER
JAPONYA:
·
1930’lu yıllarda
Uzak Doğu’nun en güçlü devleti olmuştur.
·
1931’de Mançurya’yı işgal ederek, Çin’e
yönelmiştir.
·
1933’te Milletler
Cemiyeti’nden, 1934’te Washington Antlaşması’ndan çekilmiştir.
·
1934’te “Asya Asyalılarındır.” sloganıyla
batılıların Çin’le olan ilişkilerini kesmelerini istemiştir.
·
1937’de Çin’e
saldırmıştır, ABD ve İngiltere ise Çin’in yanında yer almışlardır.
·
1938’de doğu ve
orta Çin topraklarını ele geçiren Japonya, Batılı devletlerin Doğu Asya’dan atılmasını
öngören “Yeni Düzen”i ilan etmiştir.
İTALYA:
·
I.Dünya Savaşı’nda
amacına ulaşamayan İtalya; savaştan sonra siyasi, sosyal ve ekonomik sıkıntılar
yaşamıştır. Bu sıkıntılar 1922’de Benito Mussolini’yi iktidara taşımış ve
İtalya’da aşırı milliyetçilik esasına dayalı bir yönetim olan Faşizm
benimsenmiştir.
·
‘’Bizim Deniz’’ idealiyle yola çıkan Mussolini, Akdeniz’i
kontrolü altına almak ve Roma İmparatorluğunu tekrar canlandırmak istemiştir.
Mussolini bu hedefine ulaşmak için yayılmacı bir politika izlemiştir.
·
Bu politika
gereğince önce Yugoslavya’dan Fiume (bugünkü Rijeka-Hırvatistan)
şehrini alan İtalya, 1936 yılında da Afrika kıtasında bulunan Habeşistan’ı
işgal etti (İspanya İç Savaşı’na da karıştı.) 1939’da Arnavutluk’u işgal
etmesi, Balkan Antantı için büyük bir darbe oldu.
ALMANYA:
·
Versay
Antlaşması’nın dayattığı ağır yükümlülükler ve 1929 Dünya Ekonomik Krizi, Hitler’i
1933’te iktidara taşımıştır.
·
‘’Hayat Sahası’’ idealiyle yola çıkan Hitler, bütün Almanları tek çatı altında toplamak istemiştir.
·
Yayılmacı bir
politika izleyen Hitler, Versay Antlaşması’nı yok saymış ve topraklarını sınır
tanımadan genişletmeye çalışmıştır. 1938’de Avusturya’yı topraklarına katmış,
aynı yıl Münih Ant. ile Çekoslovakya’dan Südet bölgesini almış, Mart 1939’da
ise Çekoslovakya’nın tamamını işgal etmiştir.
·
1 Eylül 1939’da Almanya’nın
Polonya’ya işgal etmesi üzerine, İngiltere ile Fransa 3
Eylül 1939’da Almanya’ya savaş ilan etmiş ve böylece II.Dünya
Savaşı başlamıştır.
Yatıştırma Politikası :
·
İngiltere
Başbakanı Chamberlain döneminde, Almanya’nın Avrupa’daki işgallerine ve
yayılmacı politikasına sessiz kalan İngiltere’nin 1935-1938 yılları arasında
izlemiş olduğu politikaya verilen ad. Yatıştırma
politikasının temelinde, Almanya’nın işgal ettiği küçük birkaç toprak parçasının
korumak isteyeceği ve işgallere son vereceği düşüncesi yatmaktaydı; fakat
Hitler bu politikadan cesaret alarak, toprakları işgal ettikçe daha fazla
toprak istemeye başlamıştır.
·
Chamberlain
izlediği bu politika sebebiyle 1940 seçimlerini kaybetti ve Winston Churcill
seçimleri kazanarak 1940’ta İngiltere Başbakanı oldu.
Münih Antlaşması (1938):
·
İngiltere,
Fransa, Almanya ve İtalya arasında toplanan Münih Konferansı’nın sonunda imzalandı.
Bu antlaşma ile Çekoslovakya’nın Südet bölgesi Almanya’ya verildi. Bu
nedenle Çekoslovakya tarafından “Münih İhaneti” olarak anıldı. Yatıştırma
politikasının çok bariz bir örneğidir.
Ortak Refah Alanı (Yeni Japon
Düzeni):
·
Japon imparatoru
Hirohito’ya ait bir plândır. Batılıların Asya’daki egemenliğine tepki olarak
doğmuştur. Buna göre İngiltere, Fransa, Hollanda ve ABD dörtlüsü Japonya
tarafından Uzakdoğu’dan kovulacak, kurtarılmış Uzakdoğu halkları Japon yönetimi
altında birleşecek ve gelişecekti.
Tokyo-Berlin Paktı (Anti-Komintern
Pakt):
·
1936’da Japonya
ve Almanya tarafından SSCB’ye karşı imzalanan antlaşmadır. 1937’de bu pakta
İtalya’nın da katılımıyla Roma-Tokyo-Berlin Mihveri oluştu
Çelik Pakt:
·
1939’da
Almanya-İtalya arasında imzalanan pakttır. Buna göre iki devletten biri
saldırıya uğrarsa diğeri koşulsuz olarak yardım edecekti. İtalya, Almanya’nın
etki alanına girdi
Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı
(Ağustos 1939):
·
Münih
Konferansı’ndan sonra Batılı devletlere güveni azalan SSCB, Almanya ile
saldırmazlık antlaşması imzaladı. Aslında gizli bir madde ile bu iki devlet
Doğu Avrupa’yı aralarında bölüşüyordu.1941’de SSCB’ye saldıran Almanya bu paktı
çiğnemiştir.
Maginot (Majino)
Hattı :
·
II.
Dünya Savaşı’nda Fransa'nın kuzey ve doğu sınırlarını kapsayan savunma
hattıdır. Fransa'nın Almanya tarafından tekrar işgalini önlemek üzere inşa
edilmiştir. O dönemde
dünyanın en güçlü savunma hattı olarak kabul edilen Maginot Hattı, İkinci Dünya
savaşında Almanlar tarafından kısa sürede geçilmiş ve Fransa tekrar Almanların
işgaline uğramıştır. Günümüzde müze olarak halka açılmıştır.
SAVAŞ YILLARI (1939-1945)
·
Savaşın
cepheleri: Avrupa, Kuzey Afrika, Pasifik.
A-) Avrupa Cephesi :
·
Almanya’nın
1939’da Polonya’yı işgal etmesi üzerine, İngiltere ile Fransa Almanya’ya savaş
ilan etmişler ve savaş başlamıştır (SSCB de Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı
uyarınca hızla Polonya’nın doğusunu işgal etti.)
·
1940: Almanlar Norveç, Danimarka, Hollanda, Belçika
ve Fransa’yı işgal etti. İngiltere’ye ağır hava saldırıları düzenleseler de ciddi
kayıplar verince geri çekildiler. Haziran 1940’ta İtalya resmen savaşa girdi ve
Yunanistan’a saldırdı. Onları püskürten Yunanlar, Arnavutluk’a girdi
NOT : Avrupa’da İtalya’nın yanı sıra Finlandiya, Macaristan, Romanya,
Bulgaristan devletleri ile Yugoslavya içindeki Hırvatlar da Almanya’ya destek
vermiştir. Almanya tarafsız kalan Franco İspanya’sına saldırmadı.
·
1941: Almanlar Yugoslavya’yı işgal edip Hırvatlara
bağımsızlık verdi. Yunanistan ve Girit’i işgal ettiler.
Barborassa Harekatı (Haziran 1941) :
·
Almanların, SSCB
üzerine 1941’de yapmış olduğu işgal harekatına verilen addır. Tarihin en geniş
çaplı askerî harekatıdır. Ukrayna ve Kırım’ı işgal eden Almanlar, Kafkasya’daki
SSCB petrollerine doğru ilerledi.
·
Bu harekatta
Blietzkrieg (Yıldırım Savaşı) taktiğini kullanan Almanlar çok hızlı ve şok bir
işgal gerçekleştirdi. Barbarossa Harekatı’ndan sonra SSCB resmen II. Dünya Savaşı’na
girdi.
Yıldırım Savaşı (Blietzkrieg) :
·
II.
Dünya Savaşı'nda Almanların savaş stratejisidir. Bu savaş taktiğinde amaç,
hızlı ve ani saldırılarla, düşmanın düzenli bir savunma kurmasını engelleyip
sonra da hızlı bir şekilde yok etmektir. Hitler tarafından II. Dünya Savaşı
sırasında Sovyetler Birliği’ne karşı gerçekleşen Barbarossa Harekatı’nda, bu
savaş stratejisi kullanılmıştır.
Stalingrad Muharebesi (1942-1943) :
·
II. Dünya Savaşı sırasında, Alman ordusu ile Sovyet
ordusu + işçileri arasında Stalingrad (bugünkü Volgograd) şehri önlerinde
yapılan savaştır. Kıta Avrupası’nda rakibi kalmayan ve SSCB topraklarında
ilerleyen Almanlar, Volga Nehri kıyısındaki Stalingrad’da tarihin en kanlı
savunma savaşlarından birinde SSCB’ye yenildi (Stalingrad şehri Almanlara 8 ay
direnmiştir).
·
2 milyon kişinin öldüğü bu muharebe, II. Dünya Savaşı’nın
dönüm noktasıdır. Almanların Avrupa’da durdurulduğu bu savaştan sonra Almanlar
geri çekilmeye, SSCB ilerlemeye başlamış ve bu Sovyet ilerlemesi Berlin’e kadar
sürmüştür.
Notlar:
·
1942: Almanya hâlâ güçlüdür ama Stalingrad’ı bir türlü ele
geçirememiştir.
·
1943: Müttefik kuvvetler Sicilya Adası’nı ele geçirdi,
Mussolini devrildi, İtalya savaş dışı kaldı.
·
1944
: SSCB
Batı’ya doğru ilerleyerek tüm Doğu Avrupa ve Balkanları işgalden kurtardı.
Müttefikler Roma’ya girdi ve İtalya’nın tamamı Alman birliklerinden temizlendi.
Normandiya
Çıkarması (1944) :
·
Müttefik
Devletlerin (özellikle ABD’li ve İngilizlerin), Almanlar üzerine 1944’te yaptığı
etkili saldırıdır. Müttefik kuvvetler, Fransa’nın Normandiya kıyılarından
yaptığı bu askerî çıkarmada Almanlara karşı önemli bir zafer kazandı.
Almanların, bu askeri çıkarmada ağır bir yara almaları ve geri çekilmeleri
savaşın sonucunu Müttefik Devletlerin lehine etkilemiştir
·
Stalingrad
Muharebesi ile beraber Avrupa Cephesi’nin kaderini belirleyen savaştır. Bu
çıkarmadan sonra ilerleyen Müttefikler, kısa sürede Fransa’yı işgalden
kurtardı.
·
1945
: Kızıl
Ordu (SSCB ordusu) Berlin’e girdi, Hitler intihar etti, Almanya 7 Mayıs’ta
savaştan çekildi.
B-) Kuzey Afrika Cephesi
·
1940 : Libya’yı elinde bulunduran İtalyanlar,
Mısır’daki İngilizlere saldırdı fakat yenildiler ve Libya’ya geri
püskürtüldüler. İngilizler Libya’ya girdi, Almanlar İtalyanların yardımına
koştu.
·
1941-1943 : “Çöl Tilkisi” lakaplı Alman General Erwin
Rommel, İngilizleri Libya’dan çıkardığı gibi Mısır’a girdi ve
İskenderiye’nin 100 km yakınındaki El Alameyn’e kadar ilerledi. İngiliz General
Montgomery
onu durdurdu. İngiliz birlikleri Libya’ya girerken ABD’liler de Tunus’a
girdi.
·
Kuzey Afrika
Cephesi’ne tank savaşları damga vurmuştur. İtalya ve Almanya bu cephede
istediğini elde edememiş, Mısır’daki İngiliz varlığına son verememiş, Süveyş Kanalı’nı
ele geçirip İngiltere’nin sömürgeleriyle bağlantısını koparamamıştır. Mihverler
1943’te bu cephede yenilince Müttefikler Sicilya ve İtalya’yı ele geçirmeye
başladı.
·
C-) Pasifik Cephesi :
·
ABD ile
Japonya’nın Pasifik Okyanusu’nda birbirine karşı üstünlük mücadelesi verdiği
cephedir.
Pearl Harbor Baskını ( Aralık 1941)
:
·
Hawaii Deniz
Savaşı… Japon
Hava ve Deniz Kuvvetleri'nin, 1941’de ABD’nin Hawaii adalarında
bulunan Pearl
Harbor askerî üssüne karşı düzenlediği sürpriz saldırıdır.
·
Japonya’nın
kesin zaferiyle sonuçlanan bu saldırıda, ABD ağır bir yara almıştır. Bu saldırı
sonrası döneminde ABD, Müttefik Devletlerin (İngiltere ve Fransa) yanında II.
Dünya Savaşı’na resmen girmiş ve Pasifik Cephesi açılmıştır.
Midway Deniz Savaşı (Haziran 1942) :
·
ABD-Japonya
arasında Pasifik Okyanusu’ndaki Midway Adası yakınlarında yapılan savaştır. Bu
cephenin dönüm noktasıdır; savaşı kazanan ABD, Pasifik Cephesi’nde üstünlüğü
ele geçirdi.
Leyte Deniz Savaşı (1944) :
·
ABD ile Japonya
arasında, Pasifik Okyanusu’nda (Filipinler’e bağlı Leyte Adası civarında) gerçekleşmiş
olan, tarihin en büyük hava ve deniz savaşlarından birisidir. Japonya ağır bir yenilgi almıştır. ABD,
Filipinler' i işgal etmiş ve Müttefik Devletler, Pasifik Okyanusu’nu denetimleri
altına almışlardır.
Manhattan Projesi (1945) :
·
ABD’nin atom
bombası üretme projesidir. ABD, Japonya’yı teslim almak için 6 Ağustos 1945’te
Hiroşima şehrine, 9 Ağustos 1945’te ise Nagazaki şehrine atom bombası attı.
Hiroşima’da 240 bin, Nagazaki’de ise 80 bin sivil katledildi. Ağır bir darbe
alan Japonya’nın teslim olmasıyla Pasifik Cephesi kapandı, II. Dünya Savaşı
sona erdi (En geç teslim olan Mihver devleti Japonya, en geç kapanan cephe de
Pasifik Cephesi’dir).
Birleşmiş Milletler (BM) 1945 :
·
II. Dünya
savaşının bitiminde, Müttefik devletler tarafından yeni dünya düzenini kurma ve
dünya barışını devam ettirmek için 1945’te kurulmuş teşkilattır. San Francisco
Konferansına katılan devletler kurucu üye kabul edilmişlerdir. Türkiye de
kurucu üyelerdendir.
·
Merkezi New
York’ta bulunur. İngiltere, Fransa, ABD, Rusya ve Çin; BM güvenlik konseyinin
daimi ve veto yetkisine sahip 5 üyesidir.
·
Temel işlevi
dünya barışını ve güvenliğini korumaktır (Savaştan önceki Milletler Cemiyeti
gibi). Not: Avrupa Birliği ile
Birleşmiş Milletler birbirinden bağımsız iki kuruluştur.
SAVAŞ YILLARINDA TÜRKİYE
A-) II.Dünya Savaşı’nda Türk
Dış Politikası :
·
Mihver ve Müttefik Devletler, II.Dünya Savaşı’nda coğrafi
konumundan dolayı Türkiye’yi kendi taraflarında savaşa sokmak istemişlerdir.
Türkiye ise toprak bütünlüğü ve bağımsızlığını korumak amacıyla savaş dışı
kalmıştır.
·
Savaşı kazanan tarafın ortaya çıkmasıyla Türkiye,
Birleşmiş Milletler’de yer alabilmek için 23 Şubat 1945’te sembolik olarak
Almanya ve Japonya’ya savaş ilan etmiştir.
Üçlü İttifak (Ankara Paktı-1939): Türkiye, İngiltere ve Fransa arasında
imzalandı. Buna göre savaş Akdeniz’e yayılırsa bu 3 devlet birbirine yardım
edecekti (Bu yüzden “Karşılıklı Yardım Antlaşması” olarak da bilinir). Ayrıca
anlaşmaya göre İngiltere ve Fransa, Türkiye’ye maddî yardımda bulunacaktı.
Ancak Fransa’nın Nazi işgaline uğrayıp savaş dışı kalmasıyla anlaşma 1940’da
geçerliliğini yitirdi
·
Türkiye ile Almanya arasında 1940’ta bir
ticaret antlaşması, 1941’de ise “Saldırmazlık Paktı” imzalandı.
·
1941’de Türkiye
ile Bulgaristan arasında “Saldırmazlık Paktı” imzalandı.
·
Türkiye ile
Müttefik Devletler arasında 1943’te Adana ve Kahire Görüşmeleri yapılmıştır. Bu
görüşmelerde Türkiye’yi savaşa sokmak için ikna edilmeye çalışılmış ama sonuç
alınamamıştır.
B-) II. Dünya Savaşı’nın
Türkiye’ye Etkileri :
·
1940’ta ekonomiyi
ve fiyatları denetim altına almak için “Milli Korunma Kanunu” çıkarıldı. Bu
kanunla Petrol Ofisi, Et ve Balık Kurumu gibi bazı kurumlar kuruldu.
·
Savaş nedeniyle 1
milyon asker beslendiği, yıllık bütçenin % 60’ı ordunun masraflarına harcandığı
için II.
Beş Yıllık Kalkınma Planı uygulanamadı. Tarımsal üretim (özellikle
buğday üretimi) azaldı.
* Enflasyon ve karaborsa arttı, büyük kentlerde karne uygulamasına
(özellikle ekmekte) geçildi.
·
1940’ta Köy
Enstitüleri kuruldu (Demokrat Parti döneminde 1954’te kaldırıldı)
·
Savaşın olumsuz
etkileri Türk Edebiyatına da yansımış ve Garip Akımı (Orhan Veli Kanık, Oktay
Rifat HOROZCU, Melih Cevdet ANDAY) ortaya çıkmıştır.
·
Peyami SAFA,
Ahmet Hamdi TANPINAR, Bedri Rahmi EYÜBOĞLU, Behçet NECATİGİL ve Sait Faik
ABASIYANIK bu dönemin önemli şair ve yazarlarındandır.
·
İhracatımız
azalırken devletin masraflarını karşılamak için birçok yeni vergi kondu:
Varlık Vergisi (1942) :
·
II. Dünya Savaşı
sırasında Türkiye’deki olağanüstü durumu fırsata çevirip servet edinen
tüccarlardan 1942’den itibaren alınan bir vergidir. Bu vergiyi ödeyemeyen
tüccarlar çalışma kamplarında (Erzurum-Aşkale) çalıştırılmışlardır. Özellikle
gayrimüslim tüccarlardan toplanan bu vergi sert tepkiler sonrası 1944’te
kaldırıldı.
Toprak Mahsulleri Vergisi (1944) :
·
Kırsal
bölgede yaşayan çiftçiler ürettikleri ürünün % 10’unu nakit veya mal olarak
ödeyecekti (Osmanlı’daki Aşar Vergisi’ne benzer). Savaş nedeniyle harcamaları
artan devlete kaynak sağlamak için konan bir vergidir. Bu vergi büyük
servetleri olan çiftçilerden çok, geçimini zar zor sağlayan küçük çiftçilerden
ancak alınabilmiştir. Tepkiler
üzerine 1946’da kaldırıldı.
NOT : Varlık Vergisi şehirli ’’tüccar’’ kesimden
alınan bir vergi iken, Toprak Mahsulleri Vergisi kırsal bölgedeki ‘’çiftçi’’ kesimden alınan bir vergi türüdür.
Köy Enstitüleri (1940-1954) :
·
İlkokul öğretmeni
yetiştirmek üzere 1940’ta açılmış okullardır. Köylerden
toplanan ilkokul mezunu zeki çocuklar, bu okullarda yetiştirildikten sonra
yeniden köylerine dönerek öğretmenlik yapmaktaydılar. Hasan Âli Yücel’in
Millî Eğitim Bakanı olduğu dönemde,
İsmail Hakkı Tonguç'un çabalarıyla açılmıştır.
·
Demokrat
Parti’nin iktidarda olduğu dönemde Köy Enstitüleri, CHP ve SSCB propagandası
yaptıkları gerekçesiyle 1954’te Adnan Menderes tarafından kapatılmıştır.
Vecihi
Hürkuş : Askerî pilot, uçak imalatçısı
ve mühendisidir. 1932’de Türkiye’nin ilk sivil uçuş okulunu açtı.
Nuri
Demirağ
: 1936’da
Türk havacılık sanayisinin temellerini atan girişimci ve işadamıdır. Kendi
adıyla anılan 2 uçak tasarlamıştır. 1945’te kurulan muhalefet partisi Millî
Kalkınma Partisi’nin kurucularındandır, parti genel başkanlığı da yapmıştır
(1954 seçimlerinde Demokrat Parti’ye geçti).
NOT
: Ülkemizde ilk radyo,
1943’te yayına başlayan Ankara Radyosu’dur. Münir Nurettin
Selçuk bu radyoda canlı konserler vermiştir. 1947’de de radyo kapsamında Yurttan
Sesler Korosu kurulmuştur.
II. DÜNYA SAVAŞININ SONUÇLARI
A-
Siyasi Sonuçlar
·
Faşizm ve Nazizm
gibi siyasi akımlar sona ermiş, Komünizm güçlenmiştir.
·
İngiltere ve
Fransa’nın ekonomileri bozulmuş, sömürgeleri üzerindeki hakimiyetleri
azalmıştır. II. Dünya Savaşı’nın galibi
olmalarına rağmen eski güçlerini kaybetmişlerdir.
·
İtalya, Japonya ve
Almanya’nın toprakları Müttefik devletler tarafından işgal edilmiştir.
·
İtalya
Afrika’daki tüm topraklarını kaybetmiş, ayrıca 1947 Paris Antlaşması ile Rodos
ve Oniki Ada’yı Yunanistan’a bırakmıştır.
·
Dünya barışını
korumak amacıyla, New York merkezli Birleşmiş Milletler Teşkilatı 1945’te
kurulmuştur. Not: Türkiye, BM’de kurucu üyedir.
·
Almanya silahtan
arındırıldı, Avusturya Almanya’dan ayrıldı. Potsdam’da alınan kararlar
uygulandı; Almanya, Avusturya, Viyana ve Berlin 4 işgal bölgesine ayrıldı…
Müttefikler 1949’da başkenti Bonn olan Federal Almanya Cumhuriyeti’ni (Batı
Almanya) kurarken SSCB de başkenti Berlin olan Demokratik Almanya
Cumhuriyeti’ni (Doğu Almanya) kurdu.
·
Japonya tarihte
ilk kez işgale uğradı; ABD’li General Mac Arthur gözetiminde, seçim yoluyla
yeni bir hükümet kuruldu.
·
ABD ve SSCB, II.
Dünya Savaşı’ndan yeni dünya düzeninin iki süper gücü olarak çıkmışlardır. ABD
1947’de Avrupa’nın güvenliği için Truman Doktrini doğrultusunda Marshall
Yardımı’nı yaptı ve 1949’da NATO’yu kurdurdu.
B-
Ekonomik Sonuçlar
·
Başta Almanya olmak
üzere Avrupa’da birçok ülke hasar görmüş; tarım, ticaret ve sanayi büyük zarara
uğramıştır.
·
Dolar, Altın
yerine kullanılabilen uluslar arası bir para birimi olmuş ve 1944’te Washington’da
Uluslararası Para Fonu (IMF) kurulmuştur.
C-
Toplumsal Sonuçlar
·
II.Dünya Savaşında,
cephe gerisindeki birçok sivil de hayatını kaybetmiştir. (Yaklaşık 50 milyon
insan ölmüştür.)
·
Savaşan ülkeler
arasında göçler artmıştır.
·
Savaş
suçlularının yakalanarak, yargılanmasına çalışıldıysa da tam olarak başarılı
olunamamıştır.
D-
İnsan Hakları İhlalleri
·
Nürnberg’de (Almanya) toplanan uluslararası bir mahkeme tarafından suçlu
görülen Nazi Alman yöneticileri, Nazi Partisi siyasi liderleri ve diğer
suçlular yargılanmıştır.(1945-46)
·
Tokyo’da 1946’da kurulan
bir mahkemede Japon yöneticiler yargılanarak, cezalandırılmıştır.
·
Birleşmiş
Milletler Teşkilatı tarafından “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” 1948’de kabul
edilmiştir. (1789’daki İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi ile karıştırma)
Ortadoğu’nun Emperyalist Devletler
Tarafından Yeniden Şekillendirilmesi :
·
Tüm dünya
Yahudilerini İsrail’de toplamayı hedefleyen Siyonist Hareket, 1897’de
İsviçre’nin Basel şehrinde Theodor HERZL önderliğinde ilk kongresini yapmıştı.
Kongrenin amacı Yahudi halkına bir vatan bulmak ve kendilerine vaat edildiğine
inandıkları topraklarda İsrail Devleti’ni kurmaktı.
·
Dünya Savaşı
sırasında İngilizler, Balfour Deklarasyonu (1917) ile bir Yahudi devletinin
kurulmasına izin vereceklerini duyurdu. Savaştan sonra Filistin, İngiliz
mandasına bırakıldı. İngilizlerin göz yummasıyla bölgeye yapılan yoğun göçlerle
Yahudi nüfusu hızla arttı.
·
II. Dünya
Savaşı’ndan sonra İngiltere, Filistin’in yönetimini BM’ye bıraktı (1948). BM
aynı yıl Filistin’de David Ben Gurion başkanlığında İsrail Devleti’nin
kurulmasına izin verdi (14 Mayıs 1948). Ertesi gün ABD ve SSCB yeni devleti
tanıdı. Böylece ilk kez BM’nin onayıyla bir devlet kurulmuş oldu. 1 milyon
Filistinli komşu ülkelere göç ederek mülteci durumuna düştü.Filistinliler,
İsrail’in kuruluşunu El Nakba (Felaket Günü) olarak
anarlar.
