Tarih Ansiklopedisi

6. ÜNİTE: XIX VE XX. YÜZYILDA DEĞİŞEN GÜNDELİK HAYAT

ULUS DEVLETE GİDEN SÜREÇTE NÜFUS

·           Westphalia Antlaşması (1648) ve Fransız İhtilali (1789) bu iki olay, İmparatorluktan ulus devlete giden süreçteki iki önemli gelişmeler olmuştur. Fransız İhtilalinden sonra Avrupa’da ulus devletlerin yaygınlaşmasında Milliyetçilik ve demokrasi etkili olmuştur.

Ulus Devlet Anlayışının Osmanlı Devleti’ne Etkisi

·           Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan Balkanlardaki uluslar (Sırplar, Rumlar vb.) milliyetçilik akımından etkilenerek 1800’lü yılların başında bağımsızlık için isyan etmişlerdir.

·           Osmanlı Devletine karşı isyan eden ilk balkan milleti Sırplardır, Osmanlılardan ayrılan ilk Balkan milleti ise Rumlar (Yunanlar) dır.

·           1829 tarihli Edirne Antlaşması ile Rumlar (Yunanlar) Osmanlılardan ayrılarak Yunanistan kuruldu.

·           1878 tarihli Berlin Antlaşması ile Sırbistan, Romanya ve Karadağ devletleri kurulmuştur.

·           II. Meşrutiyet’in ilanından sonra 1908’de Bulgaristan bağımsızlığını elde etti.

·           Balkan Savaşları’ndan sonra 1912’de Arnavutluk da bağımsızlığını elde etti.

Not 1: Yunanistan, Bulgaristan ve Makedonya’nın bağımsızlığı kazanmasıyla; 20. Yüzyılın başlarında Balkanlardan Anadolu’ya doğru kafileler halinde Türk göçleri yaşanmıştır.

Not 2: Ruslarla 1774’te imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşmasından sonra Kafkaslardan ve Kırım’dan Anadolu’ya göçler yaşanmıştır.

Not 3: Sırplar; 1812 tarihli Bükreş Antlaşmasıyla ayrıcalık elde etti, 1829 tarihli Edirne Antlaşmasıyla Özerklik kazandı. 1878 tarihli Berlin Antlaşmasıyla Bağımsız oldu.

Önemli: Osmanlı Devleti;

·           Kuzey Afrika’daki topraklarını sömürgecilik faaliyetleri sonucu kaybetti,

·           Balkanlardaki topraklarını milliyetçi isyanlar sonucu kaybetti,

·           Ortadoğu’daki topraklarını ise I. Dünya Savaşından sonra İtilaf Devletlerine kaybetti.

MODERN HAYATTAKİ SOSYAL DEĞİŞİM

·           Sanayi devrimi sonrasında kent sistemi ilk olarak İngiltere’de ortaya çıkmış ve daha sonra 1800’li yıllarda Avrupa’ya yayılmıştır. Bu dönemde kentler modern olarak yeniden tasarlanmaya, hastane, adliye, üniversite gibi binalar ile bulvar ve caddeler yapılmaya başlanmıştır.

·           Kentlerde nüfus yoğunluğunun artmasıyla beraber pek çok toplumsal ve altyapı sorunu da ortaya çıkmıştır.

·           Sanayi Devrimi dünyada pek çok yeni gelişmeyle birlikte fabrikaların kurulmasını ve tüketim ekonomisini ortaya çıkarmıştır. Sanayileşen Avrupalı Devletler, Kapitülasyonlar sayesinde Osmanlı pazarına hakim olmaya başlamışlardır. Osmanlı Devletini dışarıya bağımlı bir devlet haline getirmişlerdir.

·           1700’li yıllarda Avrupa’da basın hayatının gelişmesiyle okuryazar sayısında artış görülmüştür. Basın özellikle kamuoyu oluşturma ve toplumu istenen yönlere çekmede bir araç olarak kullanılmıştır.

·           Tanzimat Dönemi’nde değişen gazetecilik anlayışı, Osmanlı Devleti’nin siyasi yaşamının belirleyicisi olmuştur. Osmanlı Devleti’nde, “kamuoyu” kavramı Tanzimat Dönemi’nde önem kazanmıştır.

·           Sanayi Devrimi sonrası Batı’da yükselen Kapitalizm; ekonomik ve sosyal alanlarda olduğu gibi kültürel alanlarda da belirleyici olmuş, halk arasında tek tip düşünce ve davranış oluşturmayı amaç edinmiştir.

·           Sanayi Devriminden sonra güç kazanan Kapitalizm, Geniş halk kitlelerine kitle iletişim araçları (radyo, televizyon ve gazete) vasıtasıyla yaptığı reklamlarla insanların ekonomik etkinliklerine yön vermeye başlamıştır.

·           Sanayi Devriminin gerisinde kalan Osmanlı Devleti, 1838 tarihli Balta Limanı Ticaret Antlaşmasıyla Batı’ya bağımlı hale gelmiş ve yabancılarla rekabet edemeyen yerli esnaf iflas etmeye başlamışlardır.