Tarih Ansiklopedisi

• Devlet meselelerinin görüşüldüğü meclise Divanı Saltanat (Divanı Ala) adı verilirdi.

• Hükümdar çocuklarına Melik adı verilirdi

• Hükümdar çocuklarının eğitiminden sorumlu hocalara Atabey adı verilirdi.

• Vilayetlere gönderilen askeri valilere Emir adı verilirdi.

• Esnaflar arasındaki birlik ve beraberliği sağlayan kuruma Ahi Teşkilatı adı verilir

• Donanma’dan sorumlu komutana Reisül Bahr adı verilir.

• Hükümdara vekalet eden yöneticilere Naib adı verilir.

• Hükümdarı korumakla görevli olan ve üç ayda bir maaş alan orduya Hassa Ordusu adı verilir. Ordu sistemi çoğunlukla Büyük Selçukluları örnek alınmıştır..

• Muhtesip: Anadolu Selçuklularında belediye işlerini, pazarlarda fiyatları, tartı ve ölçüleri, malların kalitesini denetleyen görevlilerdir.

• Kadılar: Mahkemelere başkanlık eden ve yargı işlerine bakan devlet görevlileridir. Kadıların atamasını yapan ve Kadılardan sorumlu devlet görevlisine, Kadıül Kudat (Başkadı) denilmektedir.

• Divanı istifa: Mali İşlerinden sorumlu divandır.

• Divanı Arz: Askeri işlerden sorunlu divandır.

• Divanı Tuğra: Yazışma işleriyle ilgilenen divandır.

• Divanı İşraf: Mali ve İdari işleri Denetleyen divandır. 

• Anadolu’da yolların yapılması, Ticaret yollarının güvenliği sağlanması, yollar üzerinde kervansaraylar yapılması ve sigortacılık sistemini ilk kez uygulanması ile Anadolu bir Ticaret merkezi haline getirildi.

• Hazine-i Amire: Devlet hazinesidir.

• Hazine-i Hassa: Hükümdara ait hazinedir.

Not: Sigortacılık: Türkiye Selçuklu Devletinin sınırları içerisinde yabancı tüccarların mallarına bir zarar gelmesi durumunda devlet bunu karşılamıştır.

• Din kurallarına dayanan Şerri mahkemeler ve  Gelenek, Görenek ve Töre dayalı olan Örfi mahkemeler vardır. 

• Şerri Mahkemelere, Kadılar başkanlık etmiştir.

• İkta Arazisi: Devlet memurlarına ve ordu görevlilerine hizmet ve maaşlarına karşılık verilen topraklardır. İkta arazisine sahip olanlar gelirlerin bir kısmını kendine ayırır, geri kalanıyla da Sipahi denilen atlı askerler beslemekteydi. İkta sahipleri üretimi arttırmak, bulundukları bölgede asayiş ve düzeni sağlamakla yükümlüydüler.

• İkta sistemi ile devletin ordu harcamalarının azalması hedeflenmiştir. İkta sistemi ile beraber üretim artmış, asayiş ve güvenlik sağlanarak devletin otoritesi arttırılmak istenmiştir.

• Anadolu Selçuklularında devletin resmi yazışma dili ve edebiyat dili Farsça, bilim ve eğitim dili Arapça, halkın konuşma dili ise Türkçeydi.

• İslam dininden kaynaklı heykel ve resim yasaklamıştır

• Çinicilik (porselen süsleme sanatı)

• Hat sanatı (Güzel yazı yazma sanatı)

• Minyatür (Kitap resimciliği) gölge, ışık ve derinliğin olmadığı küçük resimlere verilen ad.

• Tezhip (Kitap Süsleme sanatı)

• Halı – Kilim dokumacılığı

• Darüşşifa: Hastane

• İmarethane: Yoksullara yiyecek veren aşevleridir.

• Külliye: Merkezinde cami olan medrese, hamam, darüşşifa, türbe ve imarethanelerin topluca bir arada bulunduğu yapılar topluluğuna verilen ad.

• Türbe: Anıt mezarlardır.

• Mescid: Minberi olmayan küçük mahalle camileridir.

• Kümbet: Mezar

Önemli: Anadolu Selçuklu zamanında halka hizmet amacıyla inşa edilen cami, medrese, şifahane, kervansaray, imarethane gibi yerlerin giderleri vakıflardan elde edilen gelirlerle karşılanmaktaydı.

Önemli: Anadolu Selçuklu Devletinde bilime çok önem verilmiş ve birçok medrese kurulmuştur. Bu medreselerde nakli (Dini) ve akli (Pozitif)  bilimler öğretilmiştir. Bu medreselerin ihtiyaçları vakıflar tarafından karşılanmış ve eğitim ücretsizdi.

Not: Anadolu’daki ilk medrese Danişmentoğulları tarafından açılan Yağıbassan Medresesidir.

• Hunat Hatun Cami: 1237-1240 yılları arasında Alaeddin Keykubat’ın karısı Mahperi Hatun tarafından Kayseri’de yaptırılmıştır.

• Gevher Nesibe Darüşşifası: I. Gıyasettin Keyhüsrev tarafından 1204-1206 yılları arasında Kayseri’de yaptırılmıştır. Bazı kaynaklara göre tıp eğitimi ve sağlık hizmetini birlikte veren dünyanın ilk merkezidir.

• Taş Mescit: I. Alaeddin Keykubat zamanında 1235 yılında Çankırı’da yaptırılmıştır.

• Sırçalı Medrese: II. Gıyasettin Keyhüsrev zamanında 1242-1243 yılları arasında Konya’da yaptırılmıştır.

• Karatay Medresesi: II. İzzettin Keykavus döneminde, Vezir Celaleddin Karatay tarafından 1251’de Konya’da yaptırılan medresedir.

• Alaeddin Cami:  Alaeddin Keykubat döneminde 1221’de Konya’da yaptırılmıştır.

• İnce Minareli Medrese: II. İzzeddin Keykavus devrinde hadis ilmini öğretmek amacıyla 1264’te Konya’da yaptırılmıştır.

• Kubadabad Sarayı: Alaeddin Keykubat döneminde, ünlü mimar Sadettin Köpek tarafından 1220’de Konya Beyşehir'de yaptırılmıştır.

• Gök Medrese: III. Gıyasettin Keyhüsrev zamanında 1271’de Sivas’ta yaptırılmıştır.

• Çifte Minareli Cami: Alaeddin Keykubad’ın kızı ''Hüdavent Hatun'' tarafından 1253 yılında Erzurum’da yaptırılmıştır.