OSMANLI YÜKSELME DÖNEMİ
Osmanlı İmparatorluğunun altın çağı olan Yükselme Dönemi yani Klasik Dönem, II. Mehmet’in İstanbul’u Fethetmesiyle başlamıştır. II. Mehmet, İstanbul’un fethinden sonra ‘’Fatih’’ unvanını almıştır.
Avrupalıların Konstantinopolis olarak adlandırdıkları İstanbul’un Osmanlıların kontrolüne geçmesiyle 1100 yıllık geçmişi olan Bizanslılar yani Doğu Roma İmparatorluğu tarih sahnesinden çekilmiştir.
İstanbul’un fethinden sonra birçok milletin tek çatı altında toplamasıyla Osmanlılar, İmparatorluğa dönüşmüştür.
Bir buçuk Asır süren Yükselme Döneminde; Fatih Sultan Mehmet 32 yıl, II. Beyazıt 31 yıl, Yavuz Sultan Selim 8 yıl, Kanuni Sultan Süleyman 46 yıl, II. Selim(Sarı) 8 yıl ve III. Murat 21 yıl Osmanlı tahtında oturmuştur.
En uzun süre Osmanlı tahtında oturan padişah Kanuni Sultan Süleyman’dır.
Fatih Devrinde Balkanlarda; Eflak, Boğdan, Bosna, Arnavutluk ve Belgrad dışındaki Sırp toprakları fethedilmiş, Bugün ki Yunanistan toprağı olan Mora Yarımadası ve Ege Denizindeki bazı küçük adalar egemenlik altına alınmış.
Amasra, Trabzon ve Kırım’ın fethiyle Osmanlılar Karadeniz’in en güçlü devleti olmuş.
Anadolu’da Karamanoğulları hakimiyet altına alınmış ve Otlukbeli Savaşında Akkoyunlu Devletine karşı önemli bir zafer kazanılmıştır.
İtalya’daki Otranto Kalesinin 1481 yılında Osmanlıların kontrolüne geçmiş olmasına rağmen Fatih’in hayatını kaybetmesiyle Gedik Ahmet Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri buradan geri çekilmek zorunda kalmışlardır.
Fatih Devrinde Kardeş katlinin yasallaşması ve Müsadere’nin ilk kez uygulanmasıyla Osmanlı devlet yönetiminde merkeziyetçilik önemsenmiş yani hükümdarın gücü arttırılmıştır.
İlk kez Devşirme kökenli devlet adamları sadrazamlık makamına atanmış ve Sadrazamların, Divanı Hümayun toplantılarına başkanlık etmesiyle Sadrazamların da yetkilerini artırmış ve Veziriazamlar hükümdarın mutlak vekili duruma gelmiştir.
II. Beyazıt döneminde, taht için isyan eden Cem Sultan ile Anadolu’da Şiilerin çıkardığı Şahkulu Ayaklanmaları devleti meşgul etmiş ve İspanya’da mahsur kalan Müslüman Araplar ve Yahudiler kurtarılmıştır.
Bu dönem genel anlamda fetihlerin durduğu bir dönemdir.
Yavuz Sultan Selim döneminde İran’da hüküm süren Şii Safevi Devleti üzerine yapılan Çaldıran Seferiyle Şah İsmail taraftarlarının Anadolu’daki yıkıcı Propagandası bir müddet ortadan kaldırılmış.
Güneydoğu Anadolu Bölgesinde hüküm süren Dulkadiroğulları ile Adana’daki Ramazanoğulları egemenlik altına alınmış.
Memluklular üzerine yapılan Mısır Seferiyle ‘’Suriye, Lübnan, Filistin, Mısır, Mekke ve Medine’’ Osmanlıların toprağı olmuş.
Osmanlılar ilk kez Kuzey Afrika’ya kadar yayılmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman devri Osmanlı devletinin en parlak devridir.
Batı’da Avusturya ile Doğu’da ise Safevilerle mücadele edilmiştir. Balkanlarda Belgrad ve Macaristan toprakları fethedilmiş ve Viyana kuşatılmış fakat alınamamıştır. S
en Jean Şövalyelerinin kontrolünde olan Rodos Adası fethedilmiş, Papa öncülüğünde Hıristiyanların kurduğu Haçlı ittifakıyla Akdeniz’de savaşılmış ve bu savaşlardan sonra Osmanlılar Akdeniz’in süper gücü durumuna gelmiş.
Kuzey Afrika’daki Trablusgarp (Libya) ve Cezayir toprakları Osmanlı’ya bağlanmış. Akdeniz’deki ticareti canlandırmak ve Avrupa’daki ittifakları bozmak amacıyla Fransızlara geçici kapitülasyonlar verilmiş.
Hindistan’daki Müslümanlara yardım etmek, Hint Okyanusunda Portekizlilerin gücünü kırmak ve Baharat ticaret yollarına hakim olmak amacıyla Hindistan üzerine 4 sefer düzenlenmiş fakat istenen sonuç alınamamıştır.
Kanuni'nin son zamanlarında Ege Denizindeki ''Sakız Adası'' fethedildi.
II. Selim ya da diğer adıyla Sarı Selim dönemi Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa Dönemi olarak da adlandırılır. Bu dönemde de fetihlere devam edilmiştir. Kıbrıs Adası fethedilmiş.
Haçlı İttifakıyla Akdeniz’de yapılan İnebahtı Deniz Savaşında Osmanlılar ağır bir yenilgi alınmış ve Osmanlı donanması yakılmıştır. Arabistan’ın güney ucunda bulunan Yemen ile Kuzey Afrika toprağı olan Tunus fethedilmiştir.
III. Murat Devrinde Safevilerle mücadele edilmiş ve Osmanlıları doğuda en geniş sınırlara ulaştığı Ferhat Paşa Antlaşması bu dönemde imzalanmıştır.
Osmanlıların ilk rasathanesi de bu dönemde kurulmuş fakat daha sonra Şeyhülislam’ın çıkardığı fetva sonrasında III.Murat’ın emriyle yıktırılmıştır.
Kuzey Afrika’daki Fas toprakları da bu dönemde fethedilmiştir. Osmanlılar Yükselme Döneminde; Balkanlara, Anadolu’ya, Ortadoğu’ya, Kuzey Afrika’ya hakim olmuş ve toprakları 3 kıtaya (Afrika, Asya, Avrupa) yayılan bir imparatorluğa dönüşmüştür.
Bu dönemde Osmanlı İmparatorluğu Akdeniz ve Karadeniz’in en güçlü devleti olmuştur.
Not: III. Murat’ın 1595’te hayatını kaybetmesiyle Osmanlı Devletinin Yükselme dönemi sona ermiş ve Duraklama dönemi başlamıştır.
Bazı kaynaklarda Sadrazam Sokollu Mehmet Paşa’nın suikast sonucu 1579’da öldürülmesiyle Yükselme döneminin bittiği ve Duraklama Döneminin başladığı görüşü vardır.
