·
Balkan Savaşlarından sonra Osmanlıcılık ve Ümmetçilik
düşüncesinin yerini Türkçülük akımı aldı
·
Dünya Savaşından sonra galip devletlerin dünya
politikalarını belirlemek için yaptığı ilk toplantı Paris Barış Konferansıdır
(1919)
·
Dünya Savaşı sonunda en kazançlı çıkan devlet ABD’dir
·
Dünya Savaşı sonunda imzalanan ilk barış antlaşması
İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan Versailles’dir. (Versay)
·
Dünya Savaşında Osmanlı topraklarının paylaşıldığı ilk
gizli antlaşma 1916 tarihli Sykes Picot Antlaşması’dır
·
Dünya Savaşından çekilen ilk devlet Japonya’dır
·
Dünya Savaşından çekilen ilk ittifak devleti
Bulgaristan’dır.
·
Dünya Savaşını kısa sürede bitiren en önemli gelişme
ABD’nin savaşa girmesidir
·
Dünya Savaşında ilk kez Tank, denizaltı, Kimyasal
silahlar kullanılmıştır
·
Balkan Savaşının sonunda Türkçülük akımı ilk kez
devlet politikası haline gelmiştir
·
İşgallere karşı ilk tepki güneyde Fransızlara karşı
gerçekleşmiştir
·
İtilaf Devletleri arasında Anadolu’nun paylaşımı
konusunda ilk görüş ayrılıkları Paris Barış Konferans’ında ortaya çıkmıştır
·
İtilaf Devletleri, Paris Barış Konferansı’nda ilk kez
İzmir ve çevresinin Yunanistan’a verilmesine karar verdi
·
İtilaf Devletlerinin birlikte işgal ettikleri ilk
Osmanlı toprağı Boğazlardır
·
İzmir’de yunan askerlerine kurşun sıkarak Kuvayı
Milliye hareketini başlatan gazeteci Hasan Tahsin’dir
·
Manda ve Himaye fikri, I. Dünya Savaşının sonunda ilk
kez ortaya çıkmaya başlamıştır
·
Milli mücadelenin haklılığı dünyaya duyuran
uluslararası ilk belge Amiral Bristol Raporudur
·
Mondros Ateşkes Antlaşması ile Osmanlı Devleti ilk
kez fiilen ortadan kalkmıştır
·
Mondros Ateşkes Antlaşması maddelerine uymayarak
ordusunu terhis etmeyen tek Osmanlı
komutanı Kazım Karabekir Paşa’dır
·
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra Anadolu'nun
dışında ilk işgal edilen yer Musul olmuştur (İngilizler tarafından)
·
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İşgallere karşı
kurulan ilk direniş cemiyeti Trakya Paşaeli Cemiyeti’dir
·
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra yapılan İşgallere
karşı ilk karşılık Hatay Dörtyol’da başlamıştır
·
Mustafa Kemal Paşa’nın Sömürgeci Devletlere karşı ilk
silahlı mücadelesi Trablusgarb savaşıdır (1911)
·
Osmanlı Devleti ile İtalya arasında imzalanan ilk
antlaşma Uşi Antlaşmasıdır (1911)
·
Osmanlı Devleti Kuzey Afrika’daki son toprak parçası
Trablusgarp’ı Uşi Antlaşmasıyla İtalya’ya kaybetti.
·
Osmanlı Devleti’nden ayrılarak bağımsızlığını kazanan
son Balkan devleti Arnavutluk’tur (1913)
·
Osmanlı Devleti’nin kaybettiği halde toprak kazandığı
tek cephe Kafkas Cephesidir
·
Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşında galip geldiği
tek cephe Çanakkale cephesidir
·
Osmanlı Devletinin I. Dünya Savaşında savaştığı ilk
taarruz cephesi Kafkas Cephesidir
·
Osmanlı Devletinin Kuzey Afrika’da kaybettiği son
toprak parçası Libya (Tarblusgarp) topraklarıdır
·
Sivil Savunma Teşkilatının kurulmasının gerekliliği
ilk defa I. Dünya Savaşından sonra ortaya çıkmıştır
·
Milli mücadelenin başlaması için atılan ilk adım Havza
genelgesidir
·
Halkı işgallere karşı protesto etmeye çağıran ilk
belge Havza Genelgesidir
·
Milli irade kavramı ilk defa Amasya Genelgesi’nde
ortaya atılmıştır
·
Kurtuluş savaşının gerekçesi ilk defa Amasya
genelgesinde açıklanmıştır
·
Osmanlı Hükümetinin sorumluluğunu yerine getiremediği
ilk kez Amasya Genelgesi’nde açıklanmıştır
·
Mustafa kemal’in başkanlığını yaptığı ilk siyasi
oluşum Temsil Heyeti’dir
·
Manda ve Himaye’nin reddi ile milli egemenliğin
koşulsuz gerçekleşeceği ilk defa Erzurum Kongresi ile duyurulmuştur
·
Sivas Kongresinin toplanacağına ilk defa Amasya
Genelgesinde karar verilmiştir
·
Amasya Genelgesinde alınan kararlar ilk def Erzurum
Kongresinde hayata geçirilmiştir
·
Misak-ı Milli sınırları ilk defa Sivas Kongresinde tüm
yurttan gelen delegelerin katılımı ile kararlaştırılmıştır. ( Misakı Milli
Sınırları Daha sonra Son Osmanlı Mebussan Meclisi tarafından onaylanmıştır.)
·
Kurulacak olan ulusal iradeye dayalı yeni devletin
temelleri ilk defa Erzurum Kongresinde atılmıştır
·
İstanbul Hükümetine alternatif bir hükümet ilk defa
Erzurum Kongresinde oluşturulmuştur (Temsil Heyeti)
·
Vatanın bütününü ilgilendiren ilk kararlar Erzurum
Kongresinde alınmıştır. (Toplanma biçimiyle yerel olmasına rağmen tüm ülkeyi
ilgilendiren kararlar alınmıştır.)
·
Sivas Kongresi milli mücadele döneminde toplanan ilk
ulusal kongredir. (Toplanma ve kararlar yönüyle tüm ülkeyi ilgilendiren bir
kongre olmuştur.)
·
Temsil heyetinin ilk siyasi başarısı İstanbul’daki
Damat Ferit Paşa Hükümetinin istifa etmesidir
·
İstanbul hükümeti, Anadolu’daki milli mücadele
taraftarlarını ilk defa resmi olarak Amasya Görüşmelerinde tanımıştır
·
Yeni Türk Devletinin ilk meclisi 23 nisan 1920‘de
Ankara’da açılmıştır
·
TBMM’nin ilk anayasası 20 Ocak 1921’de kabul edilen
Teşkilat- ı Esasi’dir
·
İlk meclisin ve hükümetin başkanı Mustafa Kemal
seçilmiştir.
·
TBMM’ye karşı çıkan ayaklanmalara için önlem olarak
Hıyanet-i Vataniye yasası çıkarılmıştır
·
Güçler Birliği ilkesi ilk defa I. TBMM’de uygulanmaya
başlamıştır
·
Dünya savaşı sonunda Yenen devletlerin İttifak
Devletleriyle imzaladığı son antlaşma Sevr Antlaşmasıdır (1920)
·
Mustafa Kemal, cumhuriyetin ilk kabinesini kurma
görevini İsmet İnönü’ye verdi.
·
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının 17 Kasım 1924
yılında kurulmasıyla ilk defa çok partili yaşama geçilmiştir
·
Temsil Heyeti, TBMM açılıncaya kadar milli mücadeleyi
yürüten tek kurumdur. (Hükümet ve Meclis gibi iş görmüştür.)
·
Temsil Heyeti tarafından, Ali Fuat Paşa Anadolu Kuvayı
Milliye komutanlığına atamıştır. (Batı Cephesinde)
·
Sivas Kongresi sonrasında, Damat Ferit Paşa
Hükümetinin düşürülmesi Temsil Heyeti’nin kazandığı ilk siyasi başarıdır
·
Kurtuluş savaşı sırasında milli sınırlardan ilk kez
Erzurum Kongresi’nde söz edilmiştir
·
Temsil Heyeti’nin faaliyetlerini tüm ülkeye duyurmak
için gerçekleştirilen ilk icraat “İradeyi Milliye” gazetesinin kurulması
olmuştur. (Sivas'ta kurulmuştur.)
·
Milli egemenlik ilkesi ilk kez TBMM’nin açılması ile
hayata geçirilmiştir
·
TBMM’nin çıkardığı
ilk kanun Ağnam vergisinin tekrardan alınması olmuştur.
·
Erzurum Kongresinden önce, Mustafa Kemal askerlik
görevinden istifa edip, milli mücadeleye sivil olarak devam etmiştir.
·
Milli Mücadele hareketi, Mustafa Kemal’in Samsun’a
çıkışıyla ilk defa başlamıştır
·
Batı Anadolu’da, Kuva-yı Milliye Hareketini başlatan ilk cemiyet Reddi İlhak Cemiyetidir
·
Amasya Genelgesi ilk defa Erzurum Kongresinde
onaylanmıştır
·
Kurtuluş Savaşında işgallere karşı açılan ilk cephe
Doğu Cephesi’dir
·
TBMM’nin kazandığı ilk siyasi başarı Gümrü Barış
Antlaşması’dır
·
TBMM’yi tanıyan ilk Müslüman devlet Afganistan’dır
·
TBMM’yi ilk tanıyan büyük devlet Sovyet Rusya’dır
(Moskova Antlaşması )
·
TBMM’yi ilk tanıyan devlet Ermenistan’dır (Gümrü
Antlaşması)
·
TBMM’yi tanıyan ilk İtilaf devleti Fransa’dır (Ankara)
·
Doğu sınırı ilk defa Kars Antlaşmasıyla günümüzdeki haline getirilmiştir
·
Anadolu’dan çekilen ilk işgalci devlet İtalya’dır (II.
İnönü Savaşından sonra)
·
Mustafa Kemal’in başkomutan olarak katıldığı ilk savaş
Sakarya Savaşıdır
·
Kütahya – Eskişehir savaşları, Kurtuluş savaşında alınan
ilk ve tek yenilgidir (24 Temmuz 1921)
·
Kurtuluş savaşında ilk düzenli ordu Batı cephesinde
faaliyet göstermiştir
·
Batı cephesinde düzenli ordunun kazandığı ilk askeri
başları I. İnönü Zaferidir
·
Güneyde işgalcilere karşı en büyük direniş Fransız ve
Ermenilere karşı olmuştur
·
İşgallere karşı tepki olarak düzenlenen ilk miting
Adana Kozan’da gerçekleştirilmiştir
·
İlk kez Gümrü Antlaşmasında “Türkiye” adı
kullanılmıştır
·
Moskova Antlaşmasıyla, Gürcistan’a bırakılan Batum,
Misak’ı Milli’den verilen ilk tavizdir
·
Türkiye’nin ekonomik bağımsızlığını tanıyıp
kapitülasyonlardan vazgeçen ilk devlet Sovyet Rusya’dır
·
Sakarya Savaşı TBMM’nin yaptığı son savunma savaşıdır
·
Mustafa Kemal Paşa ordudaki görevinden istifa ettikten
sonra askerlik görevine ilk defa Sakarya savaşı ile dönmüştür
·
Osmanlı Devleti’ni hukuken sona erdiren antlaşma
Mudanya Ateşkes Antlaşmasıdır
·
Osmanlı Devleti’ni fiilen sona erdiren antlaşma
Mondros Ateşkes Antlaşmasıdır
·
İtilaf devletlerinin TBMM’nin siyasi varlığını ilk kez
tanıması Londra Konferansı ile gerçekleşmiştir (1921)
·
Mudanya Ateşkes Antlaşmasında TBMM’yi temsil eden
kurulun başında İsmet İnönü bulunmuştur
·
Kurtuluş savaşının askeri safhası sona erip diplomatik
safhası Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla başladı.
·
Kurtuluş Savaşında, Türkiye ile Fransa arasındaki
savaş hali 20 Ekim 1921 Ankara Antlaşması ile sona ermiştir
·
TBMM’nin kurtuluş savaşı sırasında gerçekleştirdiği
ilk devrim Saltanatın kaldırılmasıdır (1 Kasım 1922)
·
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İtilaf
devletlerin birlikte işgal ettikleri ilk Osmanlı toprağı Boğazlardır
·
Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra İngilizlerin yalnız
olarak işgal ettikleri ilk Osmanlı toprağı Musul’dur
·
Mudanya Ateşkes Antlaşması ile İstanbul hükümeti
itilaf devletlerince ilk defa yok sayılmıştır
·
Lozan Konferansında; Ermeni Meselesi ve
Kapitülasyonlar konusunda taviz verilmemiştir.
·
Sakarya Savaşından sonra Mustafa Kemal Paşa’ya
Mareşallik ve Gazilik unvanları
verilmiştir
·
Mudanya Ateşkes Antlaşmasıyla; Doğu Trakya, İstanbul,
Boğazlar bölgesi savaşılmadan ele geçirmiştir .
·
Türkiye Cumhuriyetinde ilk Genelkurmay Başkanı Mareşal
Fevzi Çakmak’tır
·
Türkiye Cumhuriyetinde ilk Cumhurbaşkanı Mustafa
Kemal’dir
·
Türkiye Cumhuriyetinde ilk Başbakanı İsmet İnönü’dür
·
Türkiye Cumhuriyetinde kurulan ilk siyasi partisi
Cumhuriyet Halk Fırkası’dır (9 Ağustos 1923)
·
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yüksek okulu Ankara Hukuk Mektebi’dir
(1925)
·
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk özel bankası 1924 yılında kurulan Türkiye İş Bankası’dır
·
Türkiye Cumhuriyeti’nde hukuk alanında kadın-erkek
eşitliği ilk defa Medeni Kanun ile sağlandı
·
Meclis Hükümeti Sisteminden, Kabine Sistemine geçiş
ilk kez Cumhuriyetin ilanıyla gerçekleşmiştir
·
Tevhid-i Tedrisat Kanunuyla Eğitimde ikiliğe son
verilerek bütün eğitim kurumları Milli Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır
·
Tevhidi Tedrisat Kanunu’nun ilanı ile laik eğitim
sistemine geçilmiştir
·
Tarımı modernleştirmek ve geliştirmek amacıyla kurulan
ilk kurum Yüksek Ziraat Enstitüsüdür
·
Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk demir – çelik fabrikası
Karabük’te 1939’da kurulmuştur
·
Türkiye cumhuriyetinde Dini içerikli ilk isyan Şeyh
Sait isyanıdır (13 şubat 1925)
·
Yeni Türk devletinin ekonomi esasları ilk kez İzmir
İktisat Kongresinde belirlenmiştir (1923)
·
Türkiye Cumhuriyetinde ilk nüfus sayımı 1927’de
yapılmıştır
·
Laiklik ilkesi doğrultusunda gerçekleştirilen ilk
inkılap hareketi Saltanatın kaldırılmasıdır
·
Montrö Boğazlar Sözleşmesiyle, Türkiye’nin Boğazlar
üzerindeki egemenliği tam anlamıyla sağlanmıştır
·
Hatay cumhuriyetin ilk cumhurbaşkanı Tayfur Sökmen’dir
·
1937 yılında Atatürk’ün diğer ilkeleriyle birlikte
“laiklik” ilkesi de 1924 anayasasına girmiştir
·
Kadınlar Türkiye’de ilk kez 1930 belediye, 1933
Muhtarlık ve 1934 milletvekili seçimlerine girme hakkını kazandı
·
Türk Tetkik Cemiyetinin (Türk Tarih Kurumu)
açılmasıyla Modern tarih yazıcılığı alanında ilk çalışmalar başlamıştır (12
Nisan 1931)
·
Yabancı okullar ve dış borçlar konusunda Türkiye ile
en çok çatışan devlet Fransa’dır
·
Dünya barışına katkı sağlamak için Türkiye
cumhuriyetinin ilk ciddi girişimi
1932’de Milletler Cemiyetine üye olmaktır
·
Hatay’ın anavatana katılması ile Türkiye-Suriye sınırı
en son şeklini almıştır
·
Yeni Türk Devletinde kapitülasyonların son izlerinin
silinmesi Kabotaj Kanunu ile gerçekleşmiştir
·
Türk toplumunun eğitim ve kültür seviyesinin artması
için atılan en ciddi adım Harf İnkılabıdır
·
Harf inkılabının Türk halkı tarafından benimsenmesi
için yapılan ilk faaliyet Millet Mekteplerinin açılmasıdır
·
Türk dilinin yabancı dillerin boyunduruğundan
kurtarılması için yapılan ilk ciddi faaliyet Türk Dil Kurumun açılmasıdır
(1932)
·
Türkiye’nin ilk özel okulu Ted Koleji’dir (1929)
·
Türkiye – Irak sınırının bugünkü şekliyle çizilmesi
1926 Ankara Antlaşmasıyla gerçekleşmiştir
·
Dünya Savaşı öncesinde Türkiye’nin doğu sınırını
güvence altına almak için Sadabad Paktını imzalamıştır
·
Dünya savaşından önce, Türkiye’nin kendisini korumak
amacıyla yaptığı ilk siyasi eylem Balkan Paktını imzalanmak olmuştur
·
Anayasa Mahkemesinin kurulması ilk kez 1961
Anayasasında yer almıştır
·
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasıyla çok
partili hayata geçiş denemeleri ilk kez başarısız olmuştur
·
1961 Anayasası kişi hak ve özgürlüklerin en geniş
şekilde verildiği anayasadır
·
En fazla yürürlükte kalan anayasa 1924 Anayasasıdır.
(2021 yılı itibariyle)
