A-SİYASİ ALANDA
YAPILAN İNKILAPLAR
·
SALTANATIN
KALDIRILMASI : Kurtuluş Savaşından sonra İsviçre’de toplanan Lozan
Konferansına TBMM’nin yanında İstanbul hükümetinin de çağrılması üzerine TBMM
tarafından 1 Kasım 1922 yılında Saltanat kaldırılmıştır. Bu gelişmeden sonra Osmanlı
Devleti resmen son buldu ve Cumhuriyete giden yol açıldı. (Bu gelişme
Cumhuriyetçilik ve Laiklik ilkeleri ile ilgilidir.)
NOT: Saltanatın kaldırılması, I.
TBMM’nin yaptığı tek inkılap olmuştur. Halifelik makamına Abdülmecid Efendi
getirilmiştir.
·
ANKARA’NIN
BAŞKENT OLUŞU: 13 Ekim 1923’te TBMM’nin çıkardığı kanunla Ankara resmi
olarak Türkiye Cumhuriyeti’nim başkenti oldu.
·
CUMHURİYETİN
İLANI: 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet ilan edildi. “Türkiye Devleti’nin yönetim
şekli cumhuriyettir, Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi tarafından idare olunur”
şeklinde kanunlaştı.
Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk Cumhurbaşkanı; İsmet Paşa
da ilk Başbakanı olarak seçildi.
Cumhuriyet’in ilanından sonra Meclis hükûmet sisteminden, Kabine hükümet sistemine
geçilerek hükûmet kurma bunalımı aşılmıştır.
·
HALİFELİĞİN
KALDIRILMASI: Yavuz Sultan Selim Döneminde Memlüklerin ortadan kalkması ile
Osmanlı Devleti’ne (1517) geçen halifelik, 3 Mart 1924’te dönemin Urfa
Milletvekili Şeyh Saffet Efendi ve 53 arkadaşının TBMM’ye verdiği kanun
teklifiyle halifelik makamı kaldırıldı. (Bu gelişme Cumhuriyetçilik ve
Laiklikle ilgilidir)
NOT: Halifeliğin kaldırılması
ile birlikte Halife Abdülmecid Efendi ve bütün Osmanlı hanedanı yurt dışına
çıkarıldı.
·
ERKAN-I
HARBİYE VEKALETİ’NİN KALDIRILMASI (Bu kanununun kaldırılması ile Ordu ile
Siyaset Birbirinden ayrılmıştır. Bu kanundan sonra Genel Kurmay Başkanlığı ilee
Milli Savunma Bakanlığı kurulmuştur) Cumhuriyet’in ilanından sonra Fevzi Çakmak
ilk Genel Kurmay Başkanı olmuştur. (Bu gelişme Cumhuriyetçilik ilkesi ile
ilgilidir.)
NOT: 3 MART 1924
TARİHİNDE YAŞANAN GELİŞMELER;
·
Halifelik kaldırılmıştır
·
Şeriye ve Evkaf Vekaleti kaldırılmış
·
Erkanı Harbiye Umum Vekaleti kaldırılmıştır.
·
Tevhidi Tedrisat Kanunu çıkarılmıştır.
# Saltanatın kaldırılması (1922)
# Cumhuriyet’in ilanı (1923)
# Halifeliğin kaldırılması (1924)
# Çok partili rejim denemeleri (1925-1930)
* Terakki Perver Cum. Fırkasının kurulması (1924-25)
* Serbest Cumhuriyet Fırkasının kurulması (1930)
# Kadınlara verilen siyasi haklar
* Kadınlara belediye seçimlerine katılması (1930)
* Kadınların Muhtar seçilebilmesi (1933)
* Kadınların milletvekili seçilebilmesi (1934)
